Si të ndihmojmë fëmijët dhe adoleshentët të dallojnë lajmet e rrema apo “fake news” online.
Mbani mend popularitetin e Tik Tok dhe videove të shkurtra që fituan zemrën e sa e sa fëmijëve dhe adoleshentëve në mbarë botën. Mijëra video të pafajshme dhe argëtuese që ngarkohen online çdo minutë janë tani pjesë e përditshmërisë tonw. Po çfarë ndodh kur mediat sociale behën arenë apo kanale shprehjeje për mijëra persona që janë duke përjetuar momentet me të vështira të jetës së tyre në mes të luftës?
Pushtimi rus i Ukrainës dhe tragjedia që po përjetohet nga civilët, të rritur e fëmijë ka tashmë një kanal të dedikuar ku pasqyrohet: Tik Tok. Megjithëse është bërë normale që ngjarjet kryesore të kronikës të gjenerojnë lajm, imazhe dhe video të fabrikuara enkas, lufta në Ukrainë po nxjerr në pah rrethana të veçanta që do të ndikojnë në mënyrën se si fëmijët dhe adoleshentët reagojnë ndaj “fake news” apo lajmereve të rreme. Çdo ditë ata po hasin online video me përmbajtje sa të frikshme, të guximshme, aq dhe tw rrezikshme pwr tw drejten e tyre tw informimit.
Sot TikTok është një burim kryesor informacioni për fëmijët dhe adoleshentët. Në jetën e tyre diçka është lajm, event apo thashethem nëse e shohin apo e ndajnë në Tik Tok. Sot, në 2022, TikTok papritmas është bëre mediumi më i përdorur në përhapjen e informacionit përmes imazheve dhe videove. Qindra fotografi dhe video hidhen online nga lufta, nga përditshmëria në shtetrrethim, nga nisja për luftë e ushtarëve të rinj, nga jeta e fëmijëve të plagosur apo nga ata që e kane humbur atë. Por jo çdo gjë që shfaqet në Tik Tok është e vërtetë. Ekspertët e mbrojtjes së fëmijëve ngrenë shqetësimin pwr “Fake News” apo fabrikimin e lajmeve tw rrema për tw manipuluar njw brez tw tërë.
Çfarë duhet të dinë prindërit dhe si mund t’i ndihmojnë fëmijët dhe adoleshentët e tyre të dallojnë të rremwn nga e vërteta? Të gjithë profesionistwt inkurajojnë prindërit dhe mësuesit të udhëzojnë sa më mirë dhe ti hapin sytë fëmijëve dhe të rinjve mbi materialet e rrema, të pavërtëta apo të trilluara për njëren apo tjetrën palë. A i udhëzojmë fëmijët të pyesin: “Pse po e shoh këtë? Pse po më serviret kjo? A ka qëllime apo arsye të mundshme pse po ndodh kjo?”. Është kritike, pavarësisht se çfarë përmbajtje ata shohin online, edhe nëse është potencialisht “e vërtetë”. Për fëmijët dhe adoleshentët të menduarit kritik ka implikime më të thella që vijnë nga të besuarit verbërisht në atë që shohin në internet dhe vënien në dyshim të asaj çka shohin online, përfshirë edhe luftën në Ukrainë.
Tema e aftësimit digjital dhe mbrojtjes online është pikërisht edhe një ndër temat që UNICEF në Shqipëri në bashkepunim me organizatën ASDO dhe Bashkitë e Tiranës, Korçës dhe Shkodrës janë duke zbatuar në kuadër të programit “Bibliotech: Transformimi i bibliotekave publike në hub-e teknologjike për fëmijët dhe të rinjtë në Shqipëri”. Aftësimi digjital sot është thelbësor për të pajisur fëmijët dhe adoleshentët me dijen dhe aftësitë për të përdorur teknologjinë digjitale në mënyra të sigurta, të përgjegjshme dhe të ndërgjegjshme.
Gjatë orëve dhe sesioneve trajnuese fëmijët fuqizohen me këshilla dhe shembuj praktikë si të pikasin lajmin e rremë dhe si të mendojne në mënyrë kritike ndaj një video apo materiali që i serviret. Në këtë rast, tsunami informativ për luftën në Ukrainë është shëmbulli perfekt.
Cilat janë këshillat kryesore për zbulimin e informacionit të rremë dhe cilat pyetje duhet t’i bëjnë vetes fëmijët dhe të rinjtë kur shohin përmbajtje në mediat sociale? Ardita Keraj, psikologe klinike dhe ekperte e mbrojtjes së fëmijëve na udhëzon:
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
cookielawinfo-checbox-analytics | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics". |
cookielawinfo-checbox-functional | 11 months | The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional". |
cookielawinfo-checbox-others | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other. |
cookielawinfo-checkbox-necessary | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary". |
cookielawinfo-checkbox-performance | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance". |
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |